Hoe kwetsbaar is een woonwijk voor extreme neerslag? Hoeveel neerslag kan een polder aan voordat er wateroverlast optreedt? Bij welke neerslaghoeveelheden treedt een beek buiten haar oevers? Welke maatregelen kunnen we nemen om dat alles te voorkomen, en hoe effectief zijn die? Het beantwoorden van deze vragen worden steeds belangrijker, want door klimaatverandering krijgen we vaker te maken met extreme neerslag, aldus Michelle Talsma van de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer: ‘Hoe beter we het antwoord op dit soort vragen weten, hoe beter we ons voor kunnen bereiden op extreme neerslagsituaties.’ 

Stresstest wateroverlast

Waterbeheerders, maar bijvoorbeeld ook gemeenten, beschikken vanaf nu over een compleet, actueel en samenhangend pakket aan neerslagproducten om al deze vragen te beantwoorden. Met de producten krijgen waterbeheerders inzicht in de kans dat er extreme neerslaghoeveelheden vallen en wat die hoeveelheden zijn (zie tabel 1). Ze kunnen berekenen hoe gevoelig een specifieke plaats of gebied is voor wateroverlast én ze kunnen effecten van maatregelen analyseren om dit tegen te gaan. Bovendien kunnen ze doorrekenen in hoeverre watersystemen ook in de toekomst, bij uiteenlopende klimaatscenario’s, bestendig zijn tegen extreme neerslag. De producten vormen daarmee ook een uitstekende basis voor het uitvoeren van stresstesten voor wateroverlast.

Basisstatistiek

Waaruit bestaan de neerslagproducten? Het gaat onder meer om een actuele basisstatistiek voor neerslaggebeurtenissen. Deze geeft inzicht in de hoeveelheid neerslag (in mm) die verwacht mag worden bij een bepaalde duur (in dit geval: van 10 minuten tot 10 dagen) bij een bepaalde herhalingstijd (bijvoorbeeld eens in de 10 of 100 jaar). De effecten van al opgetreden klimaatverandering zijn erin meegenomen.

Afgeleide statistieken

De basisstatistiek vormt - de naam zegt het al - de basis voor andere vernieuwde producten, zoals de regionale statistiek. Er bestaan ook in een klein land als Nederland namelijk duidelijke regionale neerslagverschillen. Bovendien zijn deze verschillen in de winterperiode anders dan in de rest van het jaar. De regionale statistiek brengt dit in beeld.

Ook is er een nieuwe toekomststatistiek. Deze is afgeleid door de basisstatistiek te combineren met de verwachte veranderingen in extreme neerslag volgens de KNMI’14 klimaatscenario’s. Met de toekomststatistieken kunnen waterbeheerders doorrekenen in hoeverre hun watersystemen ook in de toekomst, bij uiteenlopende klimaatscenario’s, bestendig zijn tegen extreme neerslag. Verder zijn opgeleverd: gebiedsstatistieken, neerslagpatronen, actuele neerslagreeksen en een set extreme neerslaggebeurtenissen van korte duren, die vooral van belang zijn voor stedelijke gebieden.

De complete set is ontwikkeld door het KNMI en HKV, in opdracht van STOWA uit Amersfoort.

Meer weten?

Een uitgebreid overzicht van alle opgeleverde producten is te vinden in een speciale brochure die STOWA hierover heeft uitgegeven. Deze brochure ‘Een compleet en actueel beeld van extreme neerslag’(2019-19A) kunt uw downloaden vanaf https://www.stowa.nl/neerslagstatistieken. Daar vindt u ook het eindrapport over dit project (2019-19), inclusief alle deelrapporten.