Waterschappen die vanaf het begin samenwerken met gemeenten, houden grip op de ontwikkelingen in de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Met onder meer aquathermie uit oppervlakte- en afvalwater kunnen ze een aanzienlijke rol spelen in de warmtenetten van morgen. Maar dan is het wel zaak dat ze bij elke stap naar de totstandkoming van die netwerken kunnen staan voor hun belangen. Daarom geeft de handreiking de stappen weer in de warmtetransitie. Met bij elke stap wat dit betekent voor waterbeheerders en welke mogelijke inzet het van hen vraagt.

Warmtekavels

De Warmtewet 2 is het nieuwe wettelijk kader voor het regelen van collectieve warmtevoorziening dat in de maak is. De gemeenten krijgen hierin de regie. Zij wijzen ‘warmtekavels’ aan, afgebakende gebieden waarin warmtenetten (mogelijk) een rol spelen in de verduurzaming van de gebouwde omgeving. In het wetsvoorstel voor de nieuwe Warmtewet krijgen waterschappen geen bevoegdheden of instrumenten toegewezen. Wel zijn waterschappen naar verwachting in alle warmtekavels bronhouder. Of het nu via aquathermie is of vanuit de winning van groen gas uit rioolwaterzuivering. Daarnaast speelt er nog een ander waterbelang in de verduurzaming, bijvoorbeeld in woonwijken die van het aardgas af willen: klimaatadaptatie. Als diverse partijen zich in warmtekavels inspannen om energieneutraal te worden, liggen er mooie kansen om verschillende duurzame doelstellingen te koppelen.

Voorbereiden

Als waterschappen vroeg aansluiten in plannen voor warmtenetten, is het verstandig dat ze goed voorbereid zijn. Wat zijn de gevolgen voor de taken rond waterbeheer, hoe zit het met belangen en regels rondom warmte- en koudelozingen en andere juridische haken en ogen, welke beleidsinstrumenten zijn van belang, wat is de relatie met de Omgevingswet, wat als aansluiten toch geen goed idee blijkt? De Handreiking Waterbelangen in de Warmtetransitie helpt je met antwoorden op deze vragen, bij elke stap. Ook doet het suggesties voor artikelen in de waterschapsverordening.

Waterbeheer en Regionale Energiestrategieën

Dit project is onderdeel van WARES, het onderzoeksprogramma voor WAterbeheer en Regionale EnergieStrategieën. Het is in oktober 2019 gestart door de Unie van Waterschappen en het kenniscentrum van regionale waterbeheerders STOWA. Het doel: helder krijgen hoe aquathermie, windmolens, zonnepanelen en energieopslag een plek kunnen krijgen in het waterbeheer. Speciale aandacht gaat uit naar de ecologische, juridische en governance aspecten van energieprojecten. WARES wordt mede mogelijk gemaakt door financiering van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.