De basisgedachte achter de opzet van het onderzoek was de zogenoemde infectie piramide. De top van deze pyramide omvat de mensen die zijn opgenomen in het ziekenhuis, de laag daaronder mensen die zijn gediagnosticeerd door een huisarts, de laag daaronder mensen die zijn geregistreerd in een gezondheidssysteem, bijvoorbeeld via positieve testen in een teststraat, de laag daaronder zijn mensen die symptomen ervaren en de laag daaronder bevat daarnaast ook de asymptomatische groep mensen. De drie bovenste lagen zijn te volgen door goede registraties door GGD, huisarts en ziekenhuizen, in dit onderzoek aangeduid als ‘bovengrond’. De onderste laag, het aantal dragers, kan gevolgd worden via ‘wastewater based epidemiology’, in dit project aangeduid als de ‘ondergrond’.

Lagen koppelen

Al snel tijdens de COVID-pandemie bleek dat veel overdracht van SARS-CoV-2 niet werd opgemerkt door de bovengrondse surveillance. In dit project werd onderzocht hoe de gegevens uit verschillende bronnen en lagen van de pyramide elkaar ondersteunen om een beter beeld te krijgen van de verspreiding van het virus. Bij de selectie van de meetlocaties werd dan ook geprobeerd om zoveel mogelijk ‘lagen’ uit de pyramide te koppelen door op zoek te gaan naar locaties waar bemalingsgebieden van de riolering (ondergronds) zo veel mogelijk overlappen met het verzorgingsgebied van een huisartsenpraktijk (bovengronds), en de teststraatdata via postcodegegevens te koppelen waren aan bemalingsgebieden.

Het onderzoek heeft een schat aan resultaten opgeleverd over de opzet en meerwaarde van rioolwateronderzoek en de koppeling van de rioolwatermetingen aan epidemiologische data, zoals aantal positieve testen, aantal huisartsenbezoeken, aantal ziekenhuisopnames en aantallen overleden personen.

In het onderzoeksrapport ligt de nadruk op de ontwikkelde methodes en technieken voor de rioolwater surveillance, de relatie met de aantallen positieve testen en de meerwaarde van rioolsurveillance voor de GGD. Dit onderzoek heeft laten zien dat een goede normalisatie bepalend is voor de kwaliteit van de gegevens. Een goede interactie tussen de afvalwaterwereld en de gezondheidswereld is bovendien van wezenlijk belang gebleken voor een valide interpretatie van de gegevens en dus voor de samenleving. Rioolwatersurveillance heeft pas meerwaarde met de kundige inzet van rioleurs. De in het onderzoek ontwikkelde aanpak voor rioolwatersurveillance heeft Europees en zelfs internationaal (WHO) navolging gekregen.

> Download het onderzoeksrapport

Het onderzoek werd gestart als een samenwerking tussen de gezondheidssector met Erasmus Medical Center, GGD Rotterdam Rijnmond en huisartsenpraktijken in de regio Rijnmond en de watersector met STOWA, Waterschap Hollandse Delta, Hoogheemraadschap Delfland en Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard, Partners4UrbanWater, RoyalHaskoningDHV en KWR. De financiering van dit onderzoek kwam van de Erasmus Foundation, Adessium Foundation, het EU VEO project en van het Ministerie van VWS voor de gezondheidspartners, en van STOWA, de waterschappen en de Topsector Watertechnologie voor de waterpartners, later aangevuld met financiering via de GGD Rotterdam Rijnmond.