In De Waterfabriek werken Waterschap Vallei en Veluwe, STOWA, Witteveen+Bos, Royal HaskoningDHV en Aquaminerals aan een compleet nieuwe, circulaire manier van rioolwaterzuivering. Via het slim toepassen en combineren van nieuwe technieken worden maximaal grondstoffen teruggewonnen uit het rioolwater, zoals cellulose en fosfaat. Tegelijkertijd produceert De Waterfabriek - met rioolwater als grondstof - schoon en levend water. Zo schoon dat het kan dienen om kwetsbare beken en kleine rivieren te voeden, waarmee droogval en zoetwatertekorten worden tegengegaan.

Grensontkennend samenwerken

Tijdens de ochtendsessie in talkshowformat kwamen alle hoofdrolspelers van dit project aan het woord. Die zeiden, in verschillende bewoordingen, allemaal min of meer hetzelfde: alleen samen kun je dit soort innovaties van de grond krijgen: overheden, kennisinstellingen, adviesbureaus, bedrijfsleven. Dijkgraaf Tanja Klip-Martin sprak in dit verband van ‘grensontkennend samenwerken’.

Hart van de zuivering

Het uitgangspunt bij de Waterfabriek is dat je stopt met het zuiveren van afvalwater en begint met het produceren van schoon water en andere grondstoffen. Dat is een compleet andere ‘zuiveringsmindset’. Dit gebeurt overigens al her en der. Maar wat de Waterfabriek Wilp zo bijzonder maakt is het feit dat hier sprake is van ‘een geheel nieuw hart van de zuivering’, aldus Ferdinand Kiestra van de Energie- en Grondstoffenfabriek. Het is niet de oude vertrouwde zuivering, met extra zuiveringstrappen. Het gehele zuiveringsconcept is op de schop gegaan, waarbij bacteriologische afbraak heeft plaatsgemaakt voor fysisch-chemische scheiding en raffinage. Doel: de productie van schoon water en andere grondstoffen.

Samenkomen

STOWA is medeorganisator van het symposium en ook nauw betrokken bij dit ambitieuze project. STOWA-directeur Joost Buntsma legde aan de talkshowtafel kort uit waarom: “De ontwikkeling van de Waterfabriek raakt aan meerdere maatschappelijke thema’s en ontwikkelingen die voor de waterschappen, dus ook voor ons als kenniscentrum, van groot belang zijn. De Waterfabriek Wilp gaat over waterkwaliteit. Maar ook over circulariteit, beperking van broeikasgasemissies en zoetwatervoorziening bij droogte.

Het zou vreemd zijn als STOWA niet betrokken zou zijn bij een project waarin zoveel opgaven van waterschappen samenkomen.”

Onlangs werd zoals gezegd in Terwolde een succesvolle pilot met de Waterfabriek afgesloten. Volgens Olaf van der Kolk van Aquaminerals moet er nog wel het nodige gebeuren om de Waterfabriek tot een succes te maken. Juridisch gezien hebben teruggewonnen grondstoffen uit afvalwater namelijk nog steeds een afvalstatus. Dat vormt volgens hem een belemmering voor het verder uitrollen van het concept. En het gaat natuurlijk niet alleen om het terugwinnen van grondstoffen, maar ook om het vermarkten en verhandelen ervan aan geïnteresseerde partijen. Die zijn er volgens Van der Kolk zeker, “zolang de kwaliteit van de grondstof goed is en waterschappen leveringszekerheid kunnen garanderen.”

Opschalen

Kortom: de eerste belangrijke stappen zijn gezet. De seinen staan op groen om het concept verder op te schalen tot een echte fabriek. Dat zal nog de nodige uitdagingen opleveren, want “Als je ineens niet meer voor 4 personen kookt, maar voor 32, moet je meer doen dan de hoeveelheid van alle ingrediënten met acht vermenigvuldigen, legde Tanja Klip-Martin in gewone taal het opschalingsproces uit.” Waarmee ze maar wilde zeggen dat er nog een mooie uitdaging in het verschiet ligt.

Het laatste woord tijdens het ochtenddeel van dit symposium was aan sneldichter Willem Gunneman, die de belangrijkste aspecten van deze ochtend treffend samenvatte in een tiental strofen. Zie ook onder.

In de middag waren er twee verdiepende sessies. De eerste ging over het Innovatieprogramma microverontreinigingen uit rwzi-afvalwater. In dit programma werken het ministerie van IenW, STOWA en de waterschappen aan het doorontwikkelen en praktijkgereed maken van technieken voor het verwijderen van medicijnresten en andere organische microverontreinigingen uit afvalwater. Onlangs ging de tweede fase van dit programma van start. Kijk op www.stowa.nl/ipmv. Of > lees het artikel in de STOWA ter Info 77.

De tweede verdiepende sessie ging dieper in op de op de resultaten van de uitgevoerde pilot. > Lees het artikel in STOWA ter Info 76.