English resume28 oktober 2024
Wat zijn de juridische mogelijkheden van waterschappen voor aanpak bodemdaling in veenweiden?
STOWA heeft in het kader van het programma Veen en Water onderzoek laten doen naar de juridische mogelijkheden die waterschappen hebben voor het aanpakken van bodemdaling in veenweiden. Uit de studie blijkt dat waterschappen binnen hun watersysteemtaak veel kunnen doen. Maar keuzes over bijvoorbeeld het wijzigen van functies moeten door de provincie en gemeenten worden gemaakt. Bodemdaling in veenweidegebieden is een maatschappelijk probleem dat verschillende overheden gezamenlijk kunnen oplossen.
Bodemdaling (onder andere als gevolg van oxidatie van veen) leidt tot emissies van broeikasgassen en kan daarnaast andere nadelige gevolgen hebben, zoals verzakken van woningen, wegen en waterkeringen. Waterschappen worstelen met de vraag wat hierin hun rol is, en tot hoe ver hun taken en verantwoordelijkheden reiken. Het tegengaan van bodemdaling is immers geen expliciete taak van het waterschap.
De peilbesluiten van waterschappen zijn een belangrijk instrument om bodemdaling tegen te gaan. Naast peilbesluiten hebben waterschappen als instrumenten ook het waterbeheerprogramma, vergunningen, toezicht en handhaving ter beschikking in relatie tot bodemdaling en broeikasgasemissies, zoals dit rapport laat zien – mits passend binnen de doelstellingen van het waterbeheer.
Omdat er sprake is van een maatschappelijke opgave die breder is dan de taken van het waterschap, is in het onderzoek niet alleen gekeken naar de taken, bevoegdheden en instrumenten van waterschappen in relatie tot bodemdaling en broeikasgasemissies uit veenweidegebieden. Ook is geschetst wat de taken en bevoegdheden van provincies en
gemeenten zijn. Juist zij hebben in de sfeer van de ruimtelijke ordening veel bevoegdheden en zij staan aan de lat om besluiten te nemen over het wijzigen van functies in het landelijk gebied. De bevindingen in dit rapport zijn getoetst aan een aantal praktijkcasussen in de vorm van een botsproef.
Provincies en gemeenten maken keuzes hoe het buitengebied wordt ingericht en functioneert. Bodemdaling is één van problemen die speelt, maar er zijn meer belangen. De algemene democratie maakt een afweging, en het waterschap kan vanuit haar taak als waterbeheerder een bijdrage leveren aan de gemaakte keuzes.
Kennisprogramma Veen en Water
Dit rapport is gemaakt in opdracht van STOWA, als onderdeel van het Kennisprogramma Veen en Water. Dit programma is opgezet om de ‘veenwaterschappen’ te ondersteunen bij de benodigde veranderingen om het waterbeheer in veenweidegebieden vorm te geven. Naast de meer inhoudelijke vraagstukken over het waterbeheer, zijn er ook vragen over de taken en bevoegdheden van waterschappen in relatie tot bodemdaling en de beperking van de broeikasgasemissies.