Extreme buien komen in Nederland steeds vaker voor. Stedelijk gebied is extra kwetsbaar omdat een groot deel van het oppervlak verhard is en weinig ruimte biedt om hevige neerslag op te vangen. Om wateroverlast in de stad te beperken, bezinnen gemeenten en waterschappen zich op maatregelen. Hierbij wordt steeds duidelijker dat zij dit probleem niet alleen kunnen oplossen. Particuliere initiatieven zijn evengoed nodig, een groot deel van de stad is tenslotte particulier terrein.

Maatlat
Er zijn talrijke initiatieven om burgers en bedrijven te stimuleren water op eigen terrein te bergen. Vanuit de gedachte ‘elke druppel telt’ is elk initiatief natuurlijk welkom. Maar draagt een regenton of groen dak wezenlijk bij om wateroverlast te voorkomen? Om situaties en maatregelen objectief te kunnen kwalificeren naar de mate waarin ze hemelwateroverlast helpen voorkomen, is een begrijpelijke en algemeen toepasbare maatlat nodig. Een goede hydrologische basis, waarop u eenvoudig uw beleid en communicatie kunt afstemmen. De scoringsmethodiek is opgezet naar aanleiding van de ontwikkeling van het hemelwaterlabel maar is nadrukkelijk ook buiten het platform en de applicatie waterlabel.net te gebruiken.

Hemelwaterlabel
Enkele jaren terug heeft ‘De Waag’ – een onafhankelijk genootschap van maatschappelijk betrokken waterexperts – het idee voor een hemelwaterlabel gelanceerd, een variant op het energielabel voor woningen. Op www.waterlabel.net kunnen eigenaren bepaalde kenmerken van hun perceel invoeren, bijvoorbeeld perceeloppervlak, aantal m2 groene tuin, wel of geen regenton, aantal m2 berging en waar het hemelwater naartoe gaat (zoals riool, straat en tuin). Vervolgens krijgt het perceel een label van G (veel afvoer naar omliggend gebied) tot A (nauwelijks afvoer naar omliggend gebied). Ook geeft de website aan welke maatregelen mogelijk zijn om de hemelwateropvang en -verwerking op eigen terrein te verbeteren. Tot nu toe zijn bijna twee miljoen gebouwen op basis van een voorlopige scoringsmethodiek gelabeld.

Scoringsmethodiek
STOWA en Stichting RIONED hebben nu samen met gebruikers en de bedenkers van het hemelwaterlabel een scoringsmethodiek voor maatregelen tegen wateroverlast op particulier terrein gemaakt.Hierdoor is eenvoudig te zien hoeveel hemelwater een perceel opvangt en verwerkt (en dus niet afvoert naar riolering of openbare ruimte).

De scoringsmethodiek gaat uit van hemelwaterberging (zie figuur A). De score wordt bepaald door de hoeveelheid (in millimeters) neerslag die een perceel kan bergen bij een piekbui die in één uur valt. Daarbij gaat het om de gemiddelde berging over het gehele perceel. Het maakt dus niet uit of de eigenaar deze berging op het dak, ondergronds of in de tuin heeft gerealiseerd. Die hemelwaterberging moet wel beschikbaar zijn. Hemelwater moet dus kunnen infiltreren, of bijvoorbeeld worden benut.

Communicatiemiddel
De berging in millimeters wordt vertaald naar een score volgens figuur A. Per stap naar een hoger label moet het perceel relatief meer water vasthouden. Het is vrij eenvoudig om van een G-label naar F-label te gaan, de stap van een B-label naar een A-label is een grotere opgave. Hiermee kunt u mensen die nu geen hemelwater vasthouden op hun perceel stimuleren om eenvoudige maatregelen te nemen. Voor een A-label moeten ze een serieuze(re) bijdrage leveren.

Deze labels kunnen de communicatie van gemeenten en waterschappen met inwoners, bedrijven en woningcorporaties vergemakkelijken en structureren.

Beleidsinstrument
Naast een middel om bewoners en bedrijven te informeren over mogelijke maatregelen en bijbehorende resultaten, kunt u hen ook financieel stimuleren. Verder kunt u het label en de scoringsmethodiek gebruiken om uw beleidsambitie te formuleren én te monitoren.