In Nederland bestaat het grootste deel van de monitoring in stilstaande en stromende wateren uit het meten van een voorgeschreven set parameters, met standaardmethoden. Deze metingen vinden grotendeels plaats op vaste meetpunten, die samen het meetnet vormen. Op basis van deze monitoring wordt gewoonlijk de ecologische toestand vastgesteld. Dat gebeurt op basis van kwaliteitselementen die zijn voorgeschreven in de Kaderrichtlijn Water (KRW).

De locaties worden hierbij met een bepaalde frequentie gemeten. De meetfrequentie varieert per parameter; van maandelijks voor fysisch-chemische parameters tot eenmaal per 3 tot 6 jaar voor de flora en fauna. Soms worden meetpunten verplaatst of extra meetpunten toegevoegd, die volgens dezelfde systematiek worden bemonsterd en beoordeeld. Indien meetpunten langjarig en frequent volgens een vast protocol worden bemeten, is het naast het vaststellen van de toestand ook mogelijk trends te detecteren. Deze monitoring wordt daarom toestand- en trendmonitoring genoemd.

Het signaleren van degradatie van aquatische systemen en de herstelopgaven die hiermee samenhangen heeft ervoor gezorgd dat het stellen van een diagnose en het kennen van maatregeleffect-relaties steeds belangrijker zijn geworden.

De toestandsbepalingen zoals die op dit moment wordt uitgevoerd, lenen zich volgens de opstellers van het rapport echter vaak onvoldoende voor dit type monitoringdoelen, omdat er hiervoor andere eisen gesteld worden aan de wijze van monitoring.

Richtlijnen voor het uitvoeren van een toestandsbepaling zijn al uitgebreid beschreven omdat ze de basis vormen van de huidige meetnetten. Maar dit geldt niet voor trendmonitoring, diagnostische monitoring (waarom is de kwaliteit zoals die is) en jet monitoren van de effecten van maatregelen.  In het rapport geven de opstellers daarom met name richtlijnen voor, en aandachtspunten bij het vaststellen van trends, de diagnose (waarom is de toestand zoals die is) en het inzicht krijgen in maatregel-effectrelaties. Deze drie vormen van monitoring zijn in de rapportage verder uitgewerkt aan de hand van verschillende stappen.

Het rapport sluit goed aan bij een groot project dat STOWA onlangs is gestart. In dit project werkt STOWA samen met uiteenlopende partners aan een een nieuw systeem voor het beoordelen van de ecologische waterkwaliteit. Waterbeheerders krijgen met dit systeem niet alleen inzicht in de ecologische toestand van hun uiteenlopende type wateren, maar het geeft ook handvatten voor het verbeteren van deze toestand. > Meer informatie