Persleidingen voor stedelijk afvalwater zijn de verbindende slagaders tussen vrijvervalstelsels en de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s). In Nederland ligt circa 13 duizend kilometer persleidingen voor het jaarlijks transport van ruim 1,9 miljard m3 afvalwater. Het grootste deel van de afvalwaterpersleidingen is tussen de 30 en 50 jaar oud. De faalfrequentie blijkt de laatste tien jaar te zijn opgelopen naar zo’n 200 incidenten per jaar. Een persleidingbreuk, zeker nabij een waterkering, verstoort niet alleen het primaire proces, maar heeft mogelijk ook ernstige gevolgen voor de omgeving.

Uit de eerste inspecties lijkt het grootste deel nog in goede conditie, maar specifieke stukken blijken ook juist snel te moeten worden vervangen. Maar in veruit de meeste situaties is nog onbekend welke leidingdelen goed of slecht zijn. De verwachting is dan ook dat de faalfrequentie de komende jaren verder zal oplopen.

Start programma en eerste resultaten

STOWA, Stichting RIONED en een groot aantal persleidingbeheerders hebben begin 2018 de handen ineengeslagen om met een gezamenlijk uit te voeren innovatieprogramma weer grip te krijgen op de langetermijninvesteringsbehoefte.

In de eerste twee jaar zijn verkenningen en pilots uitgevoerd bij een kleine groep waterschappen om een duidelijk beeld te krijgen van de informatiebehoefte. De resultaten zijn verwerkt in concepten voor stappenplannen, datastandaarden en in plannen voor de ontwikkeling van assetmanagementtools. Het programma werkt aan risicogestuurd persleidingenbeheer langs drie ontwikkelingslijnen:

• Data over ligging, kenmerken en conditie van het areaal;
• Analysemodellen voor inzicht in waar en wanneer zwakke schakels ontstaan;
• Kennis voor operationeel handelen en invulling van een langetermijnassetmanagementplan.

Data delen op het Informatieplatform Persleidingenbeheer

Stichting RIONED faciliteert vanaf 2020 de opbouw van een landelijk informatieplatform persleidingenbeheer. Het informatieplatform persleidingenbeheer biedt een centrale plek voor analytisch onderzoek door combinatie van persleidingendata en voor kennis voor professioneel beheer volgens de methodiek van assetmanagement. Eind 2020 is al veel bereikt. Van de (bijna landelijk) deelnemende waterschappen en van enkele gemeenten zijn de areaalgegevens verzameld en geëxtrapoleerd naar een landelijk beeld van de gebruikte materialen, diameters en huidige leeftijden. Parallel zijn data vanuit circa 200 inspecties en 2000 incidenten verzameld en in eerste verkenningen geanalyseerd.

Faalkansmodel

Dit project ontwikkelt een tool voor voorspelling van de restlevensduur van een leidingsegment op basis van de sterkte, belasting en slijtage van de leiding. Technische informatie van de ene beheerder wordt gedeeld en benut door de andere beheerders.

Proeftuinen

Het Informatieplatform Persleidingenbeheer bundelt de ervaringen en aanbevelingen voor de toepassing van verschillende technieken voor meting van de leidingconditie. De beschikbaar komende data is zowel input voor het faalkansmodel persleidingen als voor een verkenning met datascience technieken voor voorspelling van de restlevensduur.

Inspectietechnieken

Voor beter inzicht in de actuele sterkte en conditie van persleidingen is een handreiking voor toepassing van ‘intelligent pigging’ opgesteld. Een iPig is een apparaat dat in een persleiding met de vloeistofstroom mee de leiding reinigt en tegelijkertijd de geometrie en conditie van de buiswand meet. Een belangrijk voordeel is dat de persleiding in bedrijf kan blijven tijdens de meting. De iPig kan diverse sensoren bevatten, al naar gelang het leidingmateriaal, de te verwachten schades en de informatiebehoefte. Meer informatie: www.ipigs.nl

Lekkagedetectie

In het TISCA-programma - Technology Innovation for Sewer Condition Assessment' -  gefinancierd door NWO, het Kennisprogramma Urban Drainage, Stichting RIONED en STOWA - werken onderzoekers onder meer aan wetenschappelijke validatie van nog twee andere methodieken om persleidinglekkages te detecteren. De ene methode meet variaties in vochtgehalte van de omliggende grond via de elektrische weerstand. De andere methode gebruikt infraroodscanning om verschillen in temperatuur of warmtecapaciteit van de ondergrond te detecteren.

Deelnemers

Het Innovatieprogramma Professioneel Persleidingenbeheer is een samenwerking van een groeiend aantal beheerders vanuit waterschappen en gemeenten, met deskundigen vanuit universiteiten, de kennisinstituten Deltares en TNO, ingenieursbureaus, STOWA, Het Waterschapshuis en Stichting RIONED. Het programma ontvangt financiële ondersteuning vanuit TKI-watertechnologie, NWO en Fonds Collectieve Kennis Civiele Techniek.

Contact

Wilt u ook groeien in persleidingenbeheer? Neem voor meer informatie contact op met Ton Beenen, programmamanager bij Stichting RIONED, ton.beenen@rioned.org