In Nederland is ongeveer 25 procent van de rioolstelsels gescheiden en ongeveer acht procent verbeterd gescheiden gerioleerd. Bij gescheiden rioolstelsels, stelsels waarbij rioolwater en hemelwater gescheiden worden ingezameld en verwerkt - zijn met name foutaansluitingen (rioolwater aangesloten op hemelwaterafvoer) en foutieve lozingen, zoals verfresten in straatkolken, een bekend probleem. Het hemelwater dat via het hemelwaterriool wordt geloosd, werd lang gezien als ‘schoon genoeg’, maar het toepassen van zuiverende voorzieningen is in opkomst. 

Verbeterd gescheiden stelsels (vgs) zijn in feite gescheiden rioolstelsels met een vuilwaterstelsel voor huishoudelijk en industrieel afvalwater en een hemelwaterstelsel voor het afstromende hemelwater. De ‘verbetering’ zit in het hemelwaterstelsel. In tegenstelling tot een traditioneel gescheiden stelsel voert een vgs het hemelwater niet direct af naar oppervlaktewater, maar kan het (een deel van) het aangeboden water richting rwzi afvoeren. Echter: bij de verbeterd gescheiden rioolstelsels (VGS) staat de afvoer van ‘schoon’ water (regenwater en vaak ook instromend oppervlaktewater en grondwater) naar de rwzi in toenemende mate ter discussie. Zuiveringsbeheerders zijn op zoek naar (hydraulische) ruimte op rwzi’s en de watersysteembeheerders willen het regenwater het liefst lokaal houden en gebruiken als aanvulling voor droge perioden. 

In de praktijk heeft dit op veel plaatsen geleid tot initiatieven om bestaande VGS permanent om te bouwen naar gescheiden stelsels of via sturing tijdelijk uit te zetten om benedenstroomse gemengde rioolstelsels te ontlasten. In veel gevallen heeft dit vervolgens weer geleid tot problemen met foutaansluitingen. Een mogelijke oplossing hiervoor is het VGS2.0 dat schoon regenwater lokaal kan lozen en het rioolwater van foutaansluitingen of foutieve lozingen naar de rwzi kan afvoeren. 

Kort samengevat zien we in de praktijk de wens om zo min mogelijk hemelwater naar de rwzi af te voeren door o.a. anders om te gaan met VGS-stelsels en tegelijkertijd inzet om hemelwater bij regenwateruitlaten te zuiveren en foutaansluitingen te verhelpen. De ervaring leert echter dat er weerstand ontstaat als een gekozen oplossing niet of slechts beperkt lijkt te werken. Bijvoorbeeld: na het (kostbare) verhelpen van foutaansluitingen zijn de waterkwaliteitsproblemen nog niet afdoende verholpen, en blijkt ook een andere oorzaak van belang in de problematiek. 

In dit project wordt met het oog hierop een praktische handleiding opgesteld die inzicht geeft in de manier waarop gemeenten en waterschappen kunnen omgaan met water afkomstig van hemelwaterafvoerstelsels. Deze handleiding beoogt het structureren en reproduceerbaar maken van het proces dat leidt tot een oplossing voor de omgang met bestaande HWA-stelsels (zowel GS en VGS). Om tot een handleiding te komen die ook echt in de praktijk toepasbaar is, zijn de volgende stappen voorzien: 

Het project moet leiden tot: 

• Verbeteren waterkwaliteit ten behoeve van Kader Richtlijn Water (goede ecologische en chemische kwaliteit oppervlaktewater in 2027). 
• Droogtebestrijding (water lokaal houden). 
• Doelmatig zuiveren op rwzi: in potentie VGS 4800 m3 hemelwater per hectare per jaar minder naar rwzi, afnameverplichting neemt met 3 m3/h per ha af. 
• Invulling EU afvalwaterrichtlijn: optimalisatie afvalwatersystemen en aanpakken emissies