In opdracht van STOWA en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) is een geschikte monstername- en analysemethode ontwikkeld voor de beoordeling van een selectie gidsstoffen in afvalwater. Dit heeft geresulteerd in een 'Voorlopige werkinstructie bemonstering en chemische analyse medicijnresten in RWZI-afvalwater ten behoeve van de bijdrageregeling ‘zuivering medicijnresten’(I&W) en innovatieprogramma ‘microverontreinigingen uit rwzi-afvalwater’ (STOWA / IenW)' (9.0). Deze gidsstoffen worden gebruikt om vergaande zuiveringstechnieken op rwzi’s, ter verbetering van de verwijdering van microverontreinigingen, afdoende te kunnen beoordelen.

De Ketenaanpak ‘Medicijnresten uit Water’ richt zich naast de bronaanpak ook op mogelijkheden van een extra zuiveringsstap op rwzi’s om microverontreinigingen, waaronder medicijnresten, vergaand te verwijderen uit stedelijk afvalwater. Hiertoe zijn en zullen de komende jaren pilots naar innovatieve zuiveringstechnieken en demo-installaties op bestaande RWZI’s getest worden onder Nederlandse praktijkcondities. Te noemen zijn poederkool, ozon, granulair actief kool, zandfiltratie, membraanfiltratie, ionenwisseling, UV, H2O2 en combinaties daarvan. De effectiviteit van deze vergaande zuiveringsstap in de pilots/demo’s zal worden gemonitord door het meten van - in ieder geval - enkele geselecteerde (gids)stoffen en aan de hand van biologische effectmetingen. Indien gewenst kan een breed scala aan andere microverontreinigingen worden toegevoegd.

Door het meten van dezelfde gidsstoffen in alle pilots/demo’s kan de effectiviteit van de diverse technieken onderling goed worden vergeleken. De verwijdering van deze gidsstoffen is een belangrijke prestatievereiste om in aanmerking te komen voor een financiële bijdrage voor het realiseren van een vergaande zuiveringstap voor verwijdering van microverontreinigingen op rwzi’s. De prestatiekenmerken zijn op basis van dit koepelvoorschrift vastgesteld. Door gebruik te maken van dit voorschrift zal op een gelijke wijze het verwijderingsrendement van gidsstoffen eenduidig en betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Naast dit eindrapport met het koeplvoorschrift  zijn nog vijf deelrapporten verschenen:

2021-15A, Conserveringsonderzoek

Om de houdbaarheid van influent- en effluentmonsters te kunnen vaststellen, is een onserveringsonderzoek is uitgevoerd op influent- en effluentmonsters van 3 RWZI’s. Doel van dit onderzoek was het vaststellen van de conserveringstermijn voor in- en effluentmonsters, waarvoor geldt dat alle meetbare gidsstoffen geen significante afwijking in afname of toename laten zien.

2021-15B, Onderzoek monstervoorbehandeling

In het voorbewerkingsonderzoek zijn m.b.t. het filtratieonderzoek een aantal filters getest voor de benodigde voorbehandeling van genomen monsters, voorafgaande aan analyse in het laboratorium. Op basis van het onderzoek voor de monstervoorbehandeling hebben de onderzoekers geconcludeerd:

1. Filtreren, bezinken of centrifugeren na de voorbehandeling met methanol levert geen verschillen op t.o.v. achterwege laten van filtreren, bezinken of centrifugeren.
2. Toevoeging van methanol (1% tot 10%) is van belang om geen gidsstoffen te verliezen.
3. De filters die zijn goed bevonden voor het uit te voeren onderzoek (3 van de 6) zijn opgenomen in het koepelvoorschrift'

STOWA 2021-15C Validatieonderzoek

Dit rapport beschrijft de uitkomsten van het validatieodnerzoek van het vastgestelde bemonsteringsprotocol. Uit het onderzoek blijkt dat de methode voldoet aan de vooraf gestelde eisen. Elk afzonderlijk laboratorium heeft de methode in gebruik genomen. De verwachting is dat naarmate de uitvoerende groep analisten binnen de deelnemende laboratoria meer ervaring opdoet met deze analyse, de prestatiekenmerken van met name reproduceerbaarheid en de daarmee samenhangende meetonzekerheid beter zal worden.

2021-15D Samenvattende tabellen ringonderzoek

Dit deelrapport bevat de samenvattende resultaten van het ringonderzoek dat is uitgevoerd (zie ook STOWA 2021-15E).

2021-15E, Ringonderzoek medicijnrestenverwijdering rwzi's

De vijf waterschapslaboratoria hebben met het Waterlaboratorium (HWL) een methode ontwikkeld voor het analyseren van gidsstoffen (o.a. medicijnresten) in rwzi-influent en effluent. Via een ringonderzoek is gekeken in hoeverre de analyseresultaten van alle laboratoria met elkaar overeenkomen, bij het analyseren van hetzelfde referentiemonster op gidsstoffen. Dit ringonderzoek Met de resultaten van het prestatie-evaluerend onderzoek kunnen laboratoria gericht acties initiëren ter verbetering van de eigen analyses. Hierdoor zal op langere termijn de vergelijk- baarheid en juistheid van analyseresultaten toenemen.