De basisgedachte achter de opzet van het onderzoek was de zogenaamde ‘infectie pyramide’. De top van de pyramide omvat de mensen die zijn opgenomen in het ziekenhuis, de laag daaronder mensen die zijn gediagnosticeerd door een huisarts, de laag daaronder mensen die zijn geregistreerd in een gezondheidssysteem, bijvoorbeeld via positieve testen in een teststraat, de laag daaronder zijn mensen die symptomen ervaren en de laag daaronder bevat daarnaast ook de asymptomatische groep mensen. De drie bovenste lagen zijn te volgen door goede registraties door GGD, huisarts en ziekenhuizen, in dit project aangeduid als ‘bovengrond’. De onderste laag, het aantal dragers, kan gevolgd worden via ‘wastewater based epidemiology’, in dit project aangeduid als de ‘ondergrond’.

Al snel in de pandemie bleek dat veel transmissie van SARS-CoV-2 niet werd opgemerkt door de bovengrondse surveillance. In dit project is onderzocht hoe de gegevens uit verschillende bronnen en lagen van de pyramide elkaar ondersteunen. Bij de selectie van de meetlocaties is dan ook geprobeerd om zoveel mogelijk ‘lagen’ uit de pyramide te koppelen door op zoek te gaan naar locaties waar bemalingsgebieden van de riolering zo veel mogelijk overlappen met het verzorgingsgebied van een huisartsenpraktijk, en de teststraatdata via postcodegegevens te koppelen aan bemalingsgebieden.

Het onderzoek heeft een schat aan resultaten opgeleverd over de opzet en meerwaarde van rioolwateronderzoek en de koppeling van de rioolmetingen aan epidemiologische data, zoals aantal positieve testen, aantal huisartsenbezoeken, aantal ziekenhuisopnames en aantallen overleden personen. In dit STOWA rapport ligt de nadruk op de ontwikkelde methodes en technieken voor de rioolwater surveillance, de relatie met de aantallen positieve testen en de meerwaarde van rioolsurveillance voor de GGD. Een goede interactie tussen de afvalwaterwereld en de gezondheidswereld is van wezenlijk belang gebleken voor een valide interpretatie van de gegevens en dus voor de samenleving. Rioolwatersurveillance heeft pas meerwaarde met de kundige inzet van rioleurs.