Toen de Duitse botanicus Von Siebold de Duizendknoop in de 19e eeuw naar Europa bracht, had hij niet kunnen vermoeden dat de plant hier zo veel schade zou gaan berokkenen. Want hij bracht weliswaar de plant mee, maar de natuurlijke vijanden van de plant, waaronder schimmels en insecten als de Japanse bladvlo, bleven achter in het land van de rijzende zon. Het ontbreken van zulke natuurlijke vijanden en andere planten waarmee ze in competitie zijn, is mogelijk de oorzaak van het feit dat de plant zich hier snel verspreidt. De plant overwoekert en verdringt andere, veelal inheemse  soorten en bedreigt daarmee de inheemse natuur. Mensen zijn overigens de voornaamste bron van verspreiding, door maaiwerkzaamheden en grondverzet. Ieder klein stukje wortel dat verplaatst wordt, kan op een nieuwe plek uitgroeien tot een plant.

Langs fietspaden en verkeerswegen kan de woekerende plant het zicht ontnemen. De plant kan door de enorme groeikracht van de wortelstokken bovendien flinke schade veroorzaken aan bijvoorbeeld verhardingen, spoortaluds, kademuren, rioleringen en funderingen. Op dijken en kaden verdrijft de plant andere vegetatie en tast het de erosiebestendigheid van de dijkbekleding aan. Erosiebestendigheid is juist een belangrijk aspect van een veilige waterkering. Het is om deze redenen dat zowel een aantal gemeenten als waterschappen, maar ook spoorbeheerder ProRail het Nederlandse onderzoek naar de bestrijding van de Duizendknoop mede hebben bekostigd. Dit onderzoek heeft de toepasselijke naam #uitde1000knoop.

De verwijdering

Het verwijderen van de duizendknoop is een heel lastig karwei. De verwijdering moet heel zorgvuldig gebeuren, omdat de kleinste achterblijvende wortelresten weer kunnen uitgroeien tot een nieuwe plant. En juist omdat het zorgvuldig moet gebeuren, is er veel tijd mee gemoeid en is het dus heel kostbaar.

Gemeenten, waterschappen, terrein- en spoorbeheerders zijn naarstig op zoek naar effectieve beheers- en bestrijdingsmethoden. Een kleine greep uit de gehanteerde methoden: afdekken met geotextiel, uitsteken, uitgraven, elektrisch bestrijden, grondstomen, inspuiten met chemische bestrijdingsmiddelen zoals glyfosaat, onderdompelen in zout water, begrazen met schapen of varkens. Al deze methoden - waarbij altijd de nodige veiligheidsmaatregelen in acht (moeten) worden genomen - worden met meer of minder succes toegepast. Maar de duizendknoop is taai. Geen enkele methode is 100 procent effectief zonder de nodige nazorg. Het uitgraven van de plant en het ontsmetten van de grond lijken het best te werken.

Dé methode is echter nog niet gevonden. Vandaar dat nu wordt onderzocht of biologische bestrijding een effectieve methode kan zijn als aanvulling op andere methoden. Het betreft een uit Japan afkomstige bladvlo en een eveneens uit Japan afkomsitige schimmeld.

De resultaten

Het onderzoek heeft aangetoond dat de bladvlo de capaciteit heeft om in de Nederlandse natuur te overwinteren, zich voort te planten en schade aan te richten aan de duizendknoop. Het is nog niet duidelijk of de mate van winteroverleving en voortplanting hoog genoeg zijn om een populatie in Nederland op te bouwen over de jaren heen. Daar moet de komende jaren meer duidelijkheid over komen. Om verspreiding van de bladvlo te bespoedigen, zou het uitzetten op meerdere plaatsen in Nederland bevorderlijk zijn. Ook zou het volgens de onderzoekers verstandig zijn om op meerdere plekken veldproeven te gaan uitvoeren, om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de factoren die bepalen hoe goed de bladvlo het lokaal doet. Als de bladvlo zich langdurig weet te vestigen en uit te breiden, is de verwachting dat hij de groei en verspreiding van de duizendknoop kan remmen. Dat zou een waardevolle aanvulling met langdurig effect kunnen zijn op andere methodes. Vervolgonderzoek moet uitwijzen hoe die methodes het best gecombineerd kunnen worden.

Er is op dit ogenblik geen zicht op een commercieel biologisch pesticide, gebaseerd op de Japanse bladschimmel. Maar er zijn dankzij dit onderzoek wel veel kennis en inzichten verkregen die kunnen bijdragen aan de zoektocht naar andere biologische bestrijders voor andere invasieve exoten.

Meer weten?

Meer informatie over dit onderwerp kunt u vinden op de website www.bestrijdingduizendknoop.nl van stichting Probos https://tinyurl.com/biobestrijdingduizendknoop) en op www.plaagsoorten.nl van STOWA/werkgroep Plaagsoorten.