In de vorige eeuw is op veel plaatsen gewerkt aan 'normaliseren' (veelal rechttrekken en bedijken) van beken. Dit vergrootte de afvoercapaciteit en verkleinde de kans op wateroverlast. Maar inmiddels kennen we hiervan ook de nadelen. De beken voeren het water nu vaak té snel af, waardoor al kort na perioden van overvloedige neerslag weer water moet worden aangevoerd. Ze snijden te diep in het landschap, waardoor de beken drainerend werken en het omliggende land verdroogt.

De veranderde hydrologie heeft ook gevolgen gehad voor landschappelijke en ecologische waarden in het beekdal. Meanders zijn kortgesloten, overstromingsvlakten zijn verdwenen en typische beekdalflora en -fauna zijn aangetast.

Om deze redenen worden de laatste jaren veel beekherstelprojecten uitgevoerd en staan er ook nog veel op de agenda. Hierbij wordt veelal gewerkt aan meerdere doelen:

• herstel van de leefomgeving om de terugkeer van organismen mogelijk te maken;
• Invulling geven aan Waterbeheer 21e eeuw: vasthouden en bergen van water en het verzachten van de gevolgen van klimaatveranderingen;
• het herstel van cultuurhistorische waarden.

Om de verschillende aspecten van beekherstel te belichten, geeft STOWA een speciaal 'beekfeuilleton' uit. Voor u ligt deel 1 van dit feuilleton: Handboek Geomorfologisch Beekherstel. In dit deel staan de geologische en morfologische processen van beken centraal. Aanleiding voor dit boek is dat in veel beekherstelprojecten de beekbedding een nieuwe vorm krijgt. In de praktijk bestaan er veel vragen over het ontwerp en de vormgeving van deze nieuwe beddingen. Het gaat hierbij om de vraag wat het ‘juiste’ ontwerp is en wat de te verwachten afvoerdynamiek is van de herstelde beek. Dit boek geeft een antwoord op deze vragen. In het handboek worden theorie en praktijk gecombineerd. U vindt een praktisch stappenplan voor het ontwerpproces, maar ook een theoretisch kader. Ook worden enkele praktijkvoorbeelden gegeven.

Dit onderzoek is uitgevoerd door Alterra, Wageningen UR, in opdracht van en gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken.