Plaagsoorten kunnen in het uiterste geval leiden tot het falen van de waterkering. Denk hierbij aan erosie door een fragmentarische grasbekleding als gevolg van de Japanse Duizendknoop of instabiliteit als gevolg van graverij door een muskusrat. 

Plaagsoorten

STOWA

Website: www.plaagsoorten.nl

Via plaagsoorten.nl blijft u op de hoogte van de verspreiding, bestrijding en beheersing van soorten planten en dieren die een plaag vormen voor het waterbeheer in Nederland. Op deze website vindt u artikelen met achtergrondinformatie over plaagsoorten, nieuws over bestrijdingsmethodes, berichten over actuele wet- en regelgeving, maar ook interviews met beheerders en blogs van waterschappers.

Kenniscentrum Bevers

Zoogdierenvereniging, STOWA, Rijkswaterstaat, ProRail, Unie van Waterschappen en Interprovinciaal Overleg (IPO)

Website: www.kenniscentrumbever.nl

Door de toename van de bever is er steeds meer behoefte aan informatie. Het doel van het Kenniscentrum Bever is door het delen van kennis en het bundelen van krachten, op een duurzame wijze samen te leven met de bever. Het Kenniscentrum Bever probeert in de informatiebehoefte te voorzien, door alle bekende, relevante informatie via deze website breed beschikbaar en toegankelijk te maken. Het gaat daarbij zowel om algemene informatie over de bever (zoals levenswijze en verspreiding), als over hoe conflicten opgelost kunnen worden op een duurzame manier. In 2021 is met het opzetten van het Kenniscentrum Bever gestart. Aankomende jaren zal de hoeveelheid informatie op de website jaarlijks worden aangevuld en bijgewerkt.

Aankomende jaren gaat het Kenniscentrum Bever verder uitgebouwd worden tot een platform waar kennis over de bever verzameld en gedeeld gaat worden. Jaarlijks wordt een symposium georganiseerd en er zijn daarnaast plannen om cursussen samen te gaan stellen.

Muskusrattenbestrijding

Unie van Waterschappen 

Website: www.muskusrattenbestrijding.nl

De website muskusrattenbestrijding.nl bevat informatie over het bestrijden van de muskusratten, waarbij de focus ligt de dijken. Muskus- en beverratten graven namelijk uitgebreide gangenstelsels in dijken en oevers en vormen daardoor een bedreiging voor de waterveiligheid. Deze website geeft de mogelijkheid tot het melden van een muskus- en/of beverrat, achtergrond informatie over het hoe en waarom van het bestrijden van deze dieren, het laatste nieuws met betrekking tot het bestrijden van muskus- en beverraten en onderzoeksresultaten. Ook wordt elk jaar het jaarverslag van de muskus- en beverrattenbestrijding op deze website geplaatst, met daarin o.a. de een landelijke vangregistratie van alle Waterschappen. 

LifeMica

Unie van Waterschappen, Waterschap Rivierenland, Universiteit van Amsterdam, De Vlaamse Milieumaatschappij (B), Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (B), Landwirtschaftskammer Niedersachsen (DE), University of Veterinary Medicine Hannover, Institute for Terrestrial and Aquatic Wildlife Research (DE)

Website: www.lifemica.nl

“Life MICA is een internationale samenwerking met als doel de muskus- en beverratten terug te brengen tot een beheersbare populatie. Dat voorkomt schade aan dijken, biodiversiteit en gewassen.”

Risico’s

Invasieve uitheemse soorten zoals de beverrat en de muskusrat vormen een grote bedreiging voor de biodiversiteit. Ze kosten de samenleving jaarlijks miljoenen euro’s. De dieren voeden zich met wortels van biezen en riet, en graven in dijken. Daardoor ontstaat ernstige schade aan het milieu. Ook bedreigde diersoorten lijden hieronder. Maar er zijn ook veiligheidsrisico’s voor de mens in de laag gelegen gebieden omdat dijken aangetast worden.

Beheersbare populatie

Met het Life MICA-project willen de partners uit België, Duitsland en Nederland de muskus- en beverrattenpopulatie terugbrengen tot een beheersbare populatie. Hierdoor kunnen ecosystemen herstellen, behouden dijken hun stevigheid en blijft de waterveiligheid gewaarborgd. Ook is er dan geen schade meer aan gewassen.

Pilot- en demonstratieproject 

De doelstelling van het project is om pilot- en demonstratieprojecten uit te voeren. Daarin worden een aantal ‘best practices’ uitgewerkt en een aantal nieuwe technieken ontwikkeld om de bestrijding van muskus- en beverratten efficiënter te maken.

Bij de uitvoering van het project zijn organisaties uit België, Duitsland en Nederland betrokken. Het project bevordert hiermee ook de internationale samenwerking en kennisuitwisseling op het gebied van muskusrat- en beverratbestrijding.

Hieronder een overzicht van de huidige pilot- en demonstratieprojecten: 

Dashboard

Het registreren van de van muskus- en beverratvangsten is essentieel om de populatie te monitoren en het effect van de bestrijding te volgen. Waarnemingen van dieren en speurbeelden kunnen gebruikt worden om op specifieke plaatsen meer aan bestrijding te doen. Ook kun je op basis van de registraties bepalen waar nieuwe technieken uit het Life MICA-project het best kunnen worden toegepast. Naast het registreren van muskus- en beverratten is het belangrijk om bijvangsten te registreren. Zo kunnen we die bijvangst in de toekomst vermijden.

DNA mapping

DNA mapping brengt de migratieroutes van muskusratten in beeld. Dit doen we met behulp van DNA-materiaal van gevangen muskusratten. Van iedere muskusrat die in het onderzoeksgebied is gevangen wordt een genetisch profiel gemaakt. Dit profiel wordt vergeleken met het profiel van de andere muskusratten. Zo proberen we (sub)populaties in beeld te krijgen.

eDNA

De ingangen van muskus- en beverrattenholen liggen onder water. Het opsporen van muskusratten is dus arbeidsintensief. Met eDNA kan de aanwezigheid van muskus- en beverratten in waterlopen worden aangetoond. Muskus- en beverratten verliezen DNA in hun omgeving door bijvoorbeeld losgelaten huidcellen en dode darmcellen in hun poep. Dit omgevings-DNA (environmental-DNA) wordt eDNA genoemd. Dit kan gebruikt worden om de aanwezigheid van muskusratten in waterlopen aan te tonen. Door een gevoelige eDNA-methode te gebruiken, kunnen grote gebieden routinematig gecontroleerd worden op aanwezigheid van deze exoten. Detectie van muskus- en beverraten met eDNA is objectief en minder arbeidsintensief. Het is een goede aanvulling op de traditionele beheermethodes. 

Slimme vangkooien

De slimme vangkooi met beeldherkenning is een innovatieve toepassing die de vangst van andere diersoorten dan bever- of muskusrat voorkomt. Het bestrijden van muskus- en beverratten gebeurt met kooien die de dieren levend vangen. Deze vangkooien zijn uitgerust met een kooizender. Als een dier over de aftrapplaat in de kooi loopt, valt de klep dicht en krijgt de bestrijder een bericht op zijn telefoon. Bezwaar van dit vangmiddel is dat de klep dichtvalt bij élk dier dat over de aftrapplaat loopt. Met de ontwikkeling van de slimme vangkooi, die is uitgerust met beeldherkenning, wordt dit probleem ondervangen. De klep van de kooi slaat alleen nog dicht als er een bever- of muskusrat in de kooi zit.

Wildcamera's

Hoe weet je waar muskusratten zitten? Daar komen we achter door wildcamera’s te plaatsen in gebieden waarvan we denken dat er muskusratten voorkomen. We stellen wildcamera’s op op strategische plaatsen in gebieden waarvan we vermoeden dat er muskusratten voorkomen. Deze camera’s maken beelden als er dieren voorbij zwemmen. Een algoritme bepaalt of het om een muskus- of beverrat of een ander dier gaat. Zo weten de muskusratbestrijders waar muskusratten voorkomen zonder dat ze hiervoor het hele gebied hoeven uit te kammen.