Maaiveldafvoer is een onderdeel van het hydrologische systeem, met hoge relevantie voor waterbeheerders en de agrarische sector. Het is het deel van het regenwater dat niet infiltreert, maar plassen vormt en via het maaiveld naar het oppervlaktewater stroomt. Dit kan leiden tot extreem hoge afvoeren, erosie van het maaiveld, insnijding van beken, en belasting van het oppervlaktewater met nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen. Door klimaatverandering wordt een toename verwacht in zowel droogte als hevige regenbuien. Het beperken van maaiveldafvoer is daarom in toenemende mate van belang. Enerzijds om de zoetwatervoorraad op peil te houden, anderzijds om piekafvoeren en belasting van het oppervlaktewater te beperken.

Er is momenteel nog weinig bekend over maaiveldafvoer, hoe vaak en wanneer het optreedt. Het is nog niet mogelijk om het proces goed te voorspellen en op landschapsschaal te kwantificeren. Op initiatief van Wageningen University & Research en Deltares is daarom het AIO-onderzoek SURFLAT (Surface runoff in Flat areas) van start gegaan. Het project heeft als doel om onze kennis van maaiveldafvoer en het relatieve belang van de verschillende processen die hierbij betrokken zijn te vergroten.

Samen met de waterschappen Vechtstromen en Aa en Maas, STOWA, het kennisprogramma Lumbricus en Mineral Valley Twente worden twee meetpercelen ingericht. Hierop worden de komende twee á drie jaar hoogwaardige data verzameld. Deze data vergroten niet alleen onze kennis van de relevante processen, maar maken ook de evaluatie van de prestaties van verschillende typen modellen mogelijk. Een belangrijke pijler van het project is om de opgedane kennis van lokale processen te vertalen naar een tool die in staat is om voorspellingen te doen op regionale schaal.

De belangrijkste metingen bestaan uit het direct opvangen van maaiveldafvoer, het op hoge resolutie inmeten van topografie (1-10 cm), bodemopbouw (grondradar), infiltratiekarakteristieken, grondwaterpeil, bodemvocht, neerslag, slootafvoer en waterkwaliteitsparameters. De eerste resultaten worden medio 2022 verwacht. 

SURFLAT is een NWO-project binnen het domein Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW). Het wordt ondersteund door het waterschap Vechtstromen, waterschap Aa en Maas, STOWA, Mineral Valley Twente, Lumbricus, WEnR en Deltares. Het onderzoek wordt uitgevoerd door AIO-student Peter Schaap en wordt begeleid door Prof.Dr. Sjoerd van der Zee (WUR-SLM), Dr. Perry de Louw (Deltares) en Dr. Willemijn Appels (Lethbridge College CA).