De Nederlandse waterschappen hebben de ambitie om afvalwaterzuiveringen om te vormen tot grondstoffenfabrieken voor het (terug)winnen van onder meer fosfaat en cellulose (uit wc-papier). Een potentiële grondstof waar nog weinig aandacht naar is uitgegaan, zijn humuszuren. In de STOWA-rapportage uit 2013 Verkenning mogelijkheden Grondstof rwzi (2013-31) wordt gesteld dat onderzoek nodig is voor de grondstof humuszuren. Dit rapport is het resultaat daarvan.Humuszuren zijn lange koolstofketens die ontstaan bij de afbraak van organisch materiaal. Humuszuren komen dus van nature voor en geven het effluent of het oppervlaktewater een typische gelige kleur. In geconcentreerde vorm worden ze toegepast als bodemverbeteraar. Ze binden ijzer en calcium in de bodem en houden meer fosfaat vrij beschikbaar voor de plant. Hierdoor hoeft minder kunstmest gedoseerd hoeft te worden.

Op dit moment worden de in Europa gebruikte humuszuren vooral via een chemisch proces gewonnen uit bruinkool. Veel producten worden geïmporteerd uit de Verenigde Staten of Australië. Een proces dat niet alleen slecht voor het milieu is, maar ook nog eens kostbaar vanwege de trans- portkosten. Het lokaal winnen van deze humuszuren uit afvalwater is in potentie een veel duurzamere route, mits de kwaliteit voldoende is en het uiteindelijk energiegebruik acceptabel is.

Deze studie betreft een verkenning naar de winning van humuszuren uit afvalwater met aandacht voor de kwaliteit van de humuszuren, de technologie om humuszuren te produceren en de verschillende stromen voor terugwinning. Aan de hand van analyses is de hoeveelheid humuszuren in de deelstromen van verschillende rwzi’s verkend. Van alle deelstromen is het zogenoemde rejectiewater van de slibontontwatering het rijkste aan humuszuren, en dan vooral in combinatie met een slibgisting en thermische druk hydrolyse. Via membraanfilltratie is het rejectiewater ingedikt tot een concentraat dat rijk is aan humuszuren.

Hoe nu verder? Om de kwaliteit van het humuszurenconcentraat te verbeteren, wordt in een vervolgonderzoek het rejectiewater biologisch voorbehandeld alvorens het op te werken tot concentraat. Dit zal naar verwachting resulteren in een biologisch stabiel product dat beter te concentreren is. De effecten van het concentraat op de plantengroei en het gehalte aan zware metalen/medicijnresten in het concentraat zijn hierbij belangrijke aandachtspunten.

Een eventuele vervolgstap is het verifiëren van de in dit rapport beschreven potentiële positieve effecten van humuszurenwinning op de water- en sliblijn van een rwzi: reduceren van het gebruik van metaalzouten, voorkomen van inhibitie bij deelstroombehandeling en struvietwinning en efficiëntere verwijdering medicijnresten en andere microverontreinigingen. Deze hypotheses dienen in de toekomst aan de hand van een praktijkproef getoetst te worden.