In Nederland nemen de problemen rondom droogte gestaag toe, met frequentere en intensere periodes van droge en hete zomers. Deze klimatologische verschuiving resulteert in een groeiend tekort aan zoetwaterbronnen. Het gevolg is een toenemende invloed van zout(er) water in diverse watersystemen in laag-Nederland, wat mogelijk verstrekkende gevolgen heeft voor landbouwgewassen, de natuur en de KRW-doelen.

Recente klimaatscenario’s van het KNMI laten zelfs zien dat verzilting steeds prangender wordt door factoren als zeespiegelstijging, bodemdaling en frequente langdurige periodes van droogte met lage rivierwaterafvoeren. Tegelijkertijd zijn er gebieden met brakke natuur die tijdens extreme droogte gevoed worden met gebiedsvreemd water dat soms zoet is, wat verzoeting in de hand werkt.

Bij waterbeheerders is behoefte aan een afwegingskader waarbij de volgende twee overkoepelende kennisvragen centraal staan:

• Wat is het effect van verzilting of verzoeting op de natuur en landbouw?
• Wat is de hersteltijd na deze (tijdelijke) verzilting of verzoeting?

Om tot dat afwegingskader te komen is bestaande kennis in dit rapport op een rij gezet en deze geeft de inhoudelijke onderbouwing voor het afwegingskader. Naast dit rapport is er tegelijkertijd ook een rapport over de beheerderspraktijk verschenen, STOWA 2025-12. 

De kennis van voorliggend rapport is omgezet in een praktische tool - het afwegingskader - die door de beheerders ingezet kan worden. Deze is te vinden op de STOWA-site (vanaf medio april 2025). Geconstateerd is dat er nog veel kennishiaten zijn op het gebied van verzilting. Om deze kennishiaten in te vullen zijn de ministeries van LVVN en I&W, RWS en STOWA voornemens om een gezamenlijk kennisprogramma te ontwikkelen.

Dit onderzoek maakt deel uit van het STOWA kennisprogramma DROOGTE!.